Przejdź do treści
Historia hufca

Hufiec Poznań-Nowe Miasto formalnie powstał w roku 1960, w ramach reorganizacji poznańskiego harcerstwa, gdy z istniejących małych hufców numerowanych utworzono pięć dużych, odpowiadających dzielnicom administracyjnym miasta Poznania.

Tradycje harcerstwa w prawobrzeżnym Poznaniu są oczywiście dużo starsze. Możemy się poszczycić korzeniami sięgającymi bezpośrednio początków skautingu poznańskiego i wielkopolskiego. W październiku 1912 powstał zastęp "Poznań", który na zbiórce w Noc Listopadową na poznańskiej Malcie przekształcił się w Pierwszą Poznańską Drużynę Skautów "Piast". W sierpniu 1913 drużyna została podzielona na trzy plutony - w skład Plutonu II weszła młodzież Chwaliszewa, Śródki, Zawad i Głównej. Wreszcie pod koniec roku Drużyna "Piast" liczyła już około 120 skautów, w związku z czym zdecydowano się na jej podział. W dniu 12 XII 1913 dotychczasowe plutony stały się drużynami, a drużyna Hufcem Skautów "Piast". Pluton II odtąd był 2 Drużyną Skautów im. Kazimierza Wielkiego, zaś drużynowym - Henryk Śniegocki. Drużyna obejmowała młodzież Śródki, Chwaliszewa, Zagórza, Głównej, Żegrza i Łazarza.

W momencie tworzenia się poznańskiego harcerstwa tereny dzisiejszej dzielnicy Poznań-Nowe Miasto były jednak ważnie nie tylko dla harcerzy z najbliższego sąsiedztwa. Prawobrzeżny Poznań obejmował wówczas jedynie Chwaliszewo, Ostrów Tumski i Śródkę, ale opodal na Malcie, w dolinie Cybiny rozciągały się lasy będące "Zieloną Harcówką" - tam z dala od oka pruskiej policji odbywały się zbiórki i ćwiczenia oraz ogniska, a liczne polskie zabytki (katedra, kościoły NMP, Św. Małgorzaty i Św. Jana) przypominały o piastowskiej historii Poznania.

W okresie 1912-1918 skauci 2 DS Poznania brali czynny udział w działalności niepodległościowej - kolportażu ulotek, obchodach świąt narodowych, gromadzeniu broni. W 1918 roku walczyli w Powstaniu Wielkopolskim, a następnie w innych walkach o niepodległość i granice Rzeczypospolitej. W bojach zginęło 8 skautów 2 DS.

W okresie międzywojennym prężnie działała 2 PDH na Śródce, powstały też nowe drużyny wraz z rozwojem miasta: 3 PDH im. Piasta na Zawadach, 9 PDH im. Kołłątaja na Śródce (później przemianowana na 2B), 11 PDH im. Kazimierza Pułaskiego na Starołęce, 26 PDH im. Henryka Sienkiewicza na Os. Warszawskim, utworzone zostały drużyny żeńskie: 10 PDH im. Karoliny Nieżychowskiej na Śródce i 13 PDH im. Wandy Chmurskiej na Osiedlu Warszawskim. W 1934 roku powstał II Hufiec Harcerzy Poznań Śródka obejmujący drużyny 2A, 2B, 3 i 26. W dniach 15-17 V 1937 odbył się na Malcie Zlot Jubileuszowy 25-lecia Harcerstwa Wielkopolskiego. Został wówczas odsłonięty pomnik ku czci harcerzy poległych w walkach o niepodległość 1918-1921. Odsłonięcia pomnika dokonał współtwórca poznańskiego harcerstwa, senator Bernard Chrzanowski.

Rozwój harcerstwa zostaje przerwany agresją Niemiec hitlerowskich. Harcerze i harcerki prawobrzeżnego Poznania od pierwszego do ostatniego dnia wojny uczestniczyli w walce obronnej i wyzwoleńczej, w mundurach i w konspiracji. Byli wśród żołnierzy Września, w Armii Krajowej, w Szarych Szeregach, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w 1 i 2 Armii LWP, uczestniczyli także w cywilnej walce z okupantem, np. w tajnym nauczaniu czy pomocy więźniom. Wielu z nich zginęło na frontach, w obozach koncentracyjnych, wskutek chorób i tułaczki. Na Głównej hitlerowcy założyli obóz koncentracyjny przejściowy, przez który przechodziła polska ludność wysiedlana z "Warthelandu" do "Generalnej Guberni". Przez obóz ten przeszło także wielu harcerzy z całego Poznania. Okupanci zburzyli także pomnik na Malcie.

Po wyzwoleniu nastąpiło żywiołowe odrodzenie harcerstwa. Odrodziły się drużyny przedwojenne i postały nowe. Obok starych ośrodków pracy harcerskiej takich jak Śródka, Osiedle Warszawskie czy Starołęka powstały też nowe środowiska, między innymi: Antoninek, Kobylepole, Rataje, Żegrze, Głuszyna, Krzesiny, Szczepankowo, Minikowo. W okresie 1945-1948 działały na prawym brzegu Warty trzy hufce: II Hufiec Harcerzy im. Kazimierza Wielkiego, XI Hufiec Harcerzy Łączności im. Kazimierza Pułaskiego oraz II Hufiec Harcerek. Znów odbywały się zloty, obozy, zbiórki. Harcerze uczestniczyli w odbudowie zniszczonego wojną kraju, odtwarzali życie kulturalne. Na Malcie zamiast pomnika wzniesiono tymczasowo brzozowy krzyż.

Niestety reżim komunistyczny na dłuższą metę nie zamierzał tolerować działalności harcerstwa, ruchu wychowującego młodzież w duchu służby Bogu, Polsce i bliźnim. W latach 1948-1950 stopniowo ograniczano możliwości działania harcerstwa, a w 1950 nastąpiła całkowita likwidacja. W latach 1950-1956 na terenie dzielnicy funkcjonowały tylko drużyny tzw. Organizacji Harcerskiej ZMP, poza nazwą nie mające nic wspólnego z harcerstwem. Zakazane były zielone mundury, Krzyż i lilijka, wędrowanie z plecakiem, ogniska i zajęcia w terenie. Nieliczne grupki konspiratorów starały się w tych mrocznych latach o systematyczne odbudowywanie krzyża na Malcie i zapalanie pod nim zniczy, za co groziły surowe represje. Instruktorzy harcerscy sprzed 1948 roku byli aresztowani i inwigilowani przez UB. Zgromadzony wielkim wysiłkiem sprzęt harcerski został skonfiskowany.

"Odwilż" 1956 roku umożliwiła kolejne odrodzenie harcerstwa. Na przełomie 1956 i 1957 roku żywiołowo zebrali się instruktorzy i harcerze środowisk, znów odbudowywano stare drużyny i powstawały nowe. W latach 1957-1960 harcerstwo na Nowym Mieście (bo od 1950 istniała już dzielnica administracyjna o tej nazwie) pracowało w ramach dwóch Hufców: II Poznań Śródka i XI Poznań Starołęka.

W 1960 roku nastąpiła reorganizacja poznańskiego ZHP. Powstało pięć hufców pokrywających się z dzielnicami administracyjnymi miasta. Hufce II i XI połączono jako Hufiec Poznań-Nowe Miasto. W roku 1960 pierwszym komendantem Hufca został hm. Kazimierz Mielcarek. W roku 1961 funkcję tę przejął hm. Marian Orzech, który pełnił ją następnie przez prawie 30 lat. W 1964 roku Hufiec otrzymał sztandar, ufundowany przez mieszkających na Ratajach obywateli Bułgarii prowadzących tu ogrodnictwa. Sztandar ten jest używany do dzisiaj. W tym czasie Hufiec brał udział w akcjach chorągwianych, m.in. Akcji "Trzcianka" i Akcji "Konin". Sztandarową imprezą była "Sztafeta Wyzwolenia" organizowana co roku w lutową rocznicę wyzwolenia Poznania spod okupacji hitlerowskiej. Dobrze układała się współpraca z jednostką Wojsk Lotniczych na Krzesinach.

W 1968 roku Hufiec otrzymał teren w Parku Tysiąclecia nad Jeziorem Maltańskim wraz z nowoczesnym wówczas drewnianym budynkiem w tzw. technologii kanadyjskiej. Budynek ten stał się siedzibą Komendy i Ośrodkiem Harcerskim. Równocześnie jednak Hufiec zostaje zmuszony do przyjęcia imienia komunistycznego działacza młodzieżowego z czasów II wojny światowej, Janka Krasickiego.

Na przełomie lat 60-tych i 70-tych dzielnica Nowe Miasto radykalnie zmieniła swe oblicze - powstał wielki zespół osiedli Spółdzielni Mieszkaniowej "Osiedle Młodych" na Ratajach. Powyrastały dziesiątki nowych bloków, powstały nowe szkoły, prawy brzeg Poznania stał się prawdziwie miejską dzielnicą. Zaczął się wielki rozwój liczebny Hufca, którego liczebność idzie wówczas w tysiące. Miało to dobre i złe strony. harcerstwo. Hufiec dzielił losy całego ZHP, nie zawsze proste i jednoznaczne. Z jednej strony do dzielnicy napłynęło dużo "świeżej krwi", młodych małżeństw, w tym dużo ludzi z żyłką społecznikowską. Spółdzielnia Mieszkaniowa starała się o zintegrowanie mieszkańców nowych osiedli, powstawały domy kultury, wspierano także harcerstwo. Z drugiej strony w latach 70-tych dał się odczuć odgórny nacisk na stworzenie "3 milionowego ZHP". Powoduje to, że nie zawsze przynależność do ZHP była w pełni dobrowolna. W każdej szkole podstawowej i średniej działał szczep harcerski. Wiele drużyn było w istocie klasodrużynami, które pracowały na zasadzie wpół przymusowej, często zresztą niesystematycznie, tylko na pokaz. Tym niemniej w większości środowisk prowadzona była zdrowa harcerska działalność, unikająca indoktrynacji politycznej.

Lata 80-te to burzliwy ale bardzo twórczy okres odnowy i dyskusji o kształcie harcerstwa. Część instruktorów Hufca także zaangażowana była w nurt kontestujący ówczesne stanowisko prokomunistycznych władz ZHP, domagając się odnowy Związku. W latach 1980-1982 znacznie zmniejszyła się formalna liczebność Hufca, rozwiązane zostały drużyny i szczepy istniejące tylko na papierze, poodchodzili instruktorzy traktujący harcerstwo jako dodatek do etatu w szkole, pozostali w większości ci którzy prowadzili drużyny z pasji i powołania.

Na początku lat 80-tych powstała stanica obozowa "Orle Gniazdo" w Imiołkach nad Jeziorem Lednickiem. Bardzo widoczna w życiu hufca w tym okresie była też działalność Harcerskiego Klubu Turystycznego "Trakt", który promował turystykę i krajoznawstwo, organizował ambitne obozy wędrowne, integrował środowiska i był swoistą niszą wolną od politycznej indoktrynacji.

Zmiany w kraju w 1989 roku spowodowały też zmiany w Hufcu. Nastąpił dalszy spadek liczebności, związany z zanikiem drużyn słabo działających. Środowiska zyskały pełną samodzielność programową. W 1989 komendantem Hufca zostaje hm. Tomasz Ptaszyński, który pełnił tą funkcję do 1997 roku i ponownie od 1999 do 2006. W międzyczasie w latach 1997-1999 komendantem był hm. Przemysław Bobrowski.

W 1995 Hufiec zakończył kampanię "Bohater" i zdobył nowe imię - Bolesława Chrobrego. Postać Chrobrego symbolizuje szczególne związki naszego Hufca z piastowskimi początkami Państwa Polskiego: na terenie naszej dzielnicy leży Ostrów Tumski z dawnym grodem pierwszych Piastów i grobami Mieszka oraz Chrobrego w katedrze Św. Piotra i Pawła. Nasza baza w Imiołkach leży zaś na Szlaku Piastowskim, nad Jeziorem Lednickim.

Od roku 1997 sztandarową imprezą Hufca stał się Biwak Hufcowy - trzydniowy zlot drużyn odbywany na przełomie września i października. W roku 2000 siedziba komendy zostaje przeniesiona z Parku Tysiąclecia do wieżowca na Os. Jagiellońskim 12. W 2005 odbył się Zlot 45-lecia Hufca, a w 2006 zjazd, po którym komendantem został phm. Grzegorz Zieliński.

Mimo społeczno-ekonomicznych uwarunkowań nie zawsze korzystnych dla harcerstwa, dzisiaj Hufiec Poznań-Nowe Miasto jest prężną wspólnotą około 600 zuchów, harcerzy, harcerzy starszych, wędrowników, instruktorów i seniorów. Obecnie, w 2007 roku, działa 8 gromad zuchowych, 18 drużyn harcerskich różnych pionów wiekowych, 1 klub specjalnościowy i 3 kręgi seniorów. Organizowana jest akcja letnia i zimowa, kształcenie kadry, imprezy różnych typów. Hufiec jest jednym z silniejszych hufców ZHP w Poznaniu i całej Wielkopolsce.